Odżywianie, a metody naturalnego planowania rodziny i płodność.

Fragmenty książki autorstwa Agnieszki I Bogusława Zarembów pt. "Szkoła miłości czyli jak po ślubie nie być samotnym?"

Odżywianie, a metody naturalnego planowania rodziny i płodność.

    Jest wiele przyczyn niepłodności. Jedne z nich są nieodwracalne, inne można usunąć tylko odpowiednim leczeniem, ale w wielu przypadkach wystarczy zmiana sposobu odżywiania. Sami niejednokrotnie doświadczyliśmy, że zalecenie diety bogatej w witaminy, mikroelementy i błonnik bardzo korzystnie wpływało na: uregulowanie się cykli; odpowiednie wydzielanie estrogenów i progesteronu, a więc poprawienie funkcjonowania pęcherzyka Graafa i ciałka żółtego; redukcję nadmiernego wydzielania prolaktyny, które może powodować zanik owulacji i miesiączek; a także poprawienie się łaty śluzowej. Te czynniki są zaś bardzo znaczące, a nawet współdecydujące w osiągnięciu poczęcia. Dodatkowymi korzyściami było zmniejszenie się bolesności miesiączek, a także skrócenie się i zmniejszenie obfitości krwawienia w przypadku bardzo długich i obfitych miesiączek.

Ogromną zaletą właściwego odżywiania są też zmiany w cyklach ułatwiające ich interpretację. Należą do nich: wyraźne wzrosty temperatury po owulacji, wydłużenie się fazy lutealnej, skracanie się łaty śluzowej, gdy jest ona zbyt długa, wydłużenie się łaty śluzowej, gdy jest ona zbyt krótka, skracanie się zbyt długich miesiączek. W rezultacie kobieta interpretując cykl zauważy u siebie skracanie się okresu płodnego, choć będzie on bardziej płodny oraz wydłużanie się okresu niepłodnego przed (faza I), a zwłaszcza po owulacji (faza III). Granice między fazami niepłodnymi i fazą płodną będą łatwiej zauważalne i ich wyznaczanie nie będzie sprawiało większych trudności.

W związku z tym postanowiliśmy ten temat zawrzeć w programie naszych kursów. Właściwe odżywianie i odpowiedni styl życia wpływają bowiem na:

• bardziej pozytywnym nastawieniu do metod NPR, gdyż nie wydają się one trudne w interpretacji i łatwe do stosowania,

• uzyskaniu poczęcia dziecka, a więc o kształcie danej rodziny,

• zdrowiu wszystkich członków rodziny; zdrowie zaś, jeśli jest, korzystnie wpływa na relacje międzyosobowe, buduje poczucie bezpieczeństwa, i radości życia.

Przyznajemy, że część kobiet ma trudności w stosowaniu metod NPR, ale prawie zawsze te trudności biorą się ze złego stanu i funkcjonowania organizmu. Młodzież często mówi, że nie ma czasu na zdrowe żywienie, a my mówimy, że przy takiej postawie trzeba będzie kiedyś znaleźć czas na chorowanie. Wszystkie choroby tzw. cywilizacyjne są wynikiem zaniedbań, błędów, konformizmu, hedonizmu itd. Popełnianie więc jednego z siedmiu grzechów głównych “nieumiarkowania w jedzeniu i piciu” niesie z sobą negatywne konsekwencje. Ten grzech popełnia jednak nie tylko osoba nadużywająca alkohol, ale także ta, której brakuje umiarkowania w dążeniu za: smakiem, ilością spożywanych produktów; lub kieruje się wygodnictwem w ich przygotowaniu.

2. Złe odżywianie

Na początek trzeba jasno określić czego nie jeść i nie używać, aby poprawić zdrowie i ułatwić stosowanie NPR:

a) Słodzików - zwłaszcza aspartamu i produktów go zawierających. Obecnie ok. 80% przetworzonych produktów spożywczych zawiera aspartam. W USA i Kanadzie jest on wycofany z użycia w artykułach spożywczych, a u nas coraz powszechniej stosowany. Jest produktem wysoce rakotwórczym. Wpływa też na zwiększoną produkcję prolaktyny w organizmie kobiety, co w efekcie hamuje owulację, rozregulowuje cykle, prowadzi do czasowej lub trwałej niepłodności. Oto fragment wywiadu z dr H.J.Robertsem, odkrywcą “choroby aspartamu”, autorem książki “Aspartam (NutraSweet) Is It Safe?”¹. Wywiad ten ukazał się w czasopiśmie “Family Foundation”, wydawanym przez Couple to Couple League (Ligę Małżeństwo Małżeństwu w Stanach Zjednoczonych)²:

(...) Dr R. : Jestem konsultantem medycznym. W połowie lat 80 coś złego zaczęło się dziać. Pojawiła się nowa

choroba zwana “chorobą aspartamu”. ... Kiedy aspartam lub produkty, które zawierają aspartam są

podgrzewane, rozkładają się na wiele produktów ubocznych, które dają ponad 90 różnych symptomów...

Choć producent twierdzi, że to nieprawda, mam rację. FDA (Amerykańska Federacja Konsumentów) ma

około 6 tysięcy zażaleń. Twierdzą, że to czubek góry lodowej. (...)

M.S. : Czy aspartam powoduje lub pogarsza PMS (Pre-menstrual syndrome – napięcie przedmiesiączkowe)?

Dr R. :Tak, zatrzymuje płyn. Kobiety stają się nerwowe, ulegają depresji. (...) Fenylolanina i tyrozyna, na które

się rozkłada, zwiększają wydzielanie prolaktyny. Czyli, jeżeli młoda kobieta ma wydłużony cykl

miesiączkowy, przyczyną najczęściej jest podniesiony poziom prolaktyny. ... Nie dotyczy to karmiących

piersią, ale kobiety używające aspartamu mają rzadziej cykle, a niektóre w ogóle nawet przestają

miesiączkować. Miałem pacjentkę z dwiema nastoletnimi córkami. U wszystkich wystąpił zanik miesiączki.

Po odstawieniu aspartamu miesiączki wróciły. (...)

Wszystkie te i wiele innych negatywnych skutków stosowania słodzików to wspaniały rynek dla zysków farmacji, a zwłaszcza terapii hormonalnej często zbyt pochopnie i interesownie zalecanej młodym dziewczynom przez nieuczciwych lekarzy w celu uregulowania szwankujących cykli. Na tym oczywiście sprawa się nie kończy, bo następnie leczy się negatywne skutki stosowania hormonów itd. Interes więc się kręci, a klient ponosi wysokie koszty nieuczciwych zaleceń “bezpłatnej “opieki zdrowotnej.

Jeden z lekarzy na naszym kursie powiedział, że “obecnie z farmacją jest tak jak z przemysłem narkotykowym, z tą tylko różnicą, że jest ona legalna”. Miał on na myśli nieuczciwy, korupcyjny lobbing farmacji zabroniony już w wielu krajach, a objawiający się m.in. dodatkową gratyfikacją lekarzy: finansową lub w postaci zagranicznych wycieczek, bezpłatnych zjazdów z “fetą”, na których uczestnikom niczego nie brakuje.

Aspartam zażywany przez dzieci sprzyja rozwijaniu się u nich alergii poprzez zmniejszanie tolerancji ich organizmów na laktozę (białko krowiego mleka). Oczywiście nikt z rodziców nie podaje celowo małemu dziecku aspartamu, ale sami sobie odpowiedzmy czy sprawdzamy na opakowaniu skład kupowanych dzieciom słodyczy, napojów, (o zgrozo) leków? Czy pytamy się dlaczego w aptece nie można dostać witamin, wapna dla dziecka bez słodzików? Rzeczywiście zawiera go większość dostępnych w aptece leków dla dzieci.

Agnieszka: Ja kiedyś zapytałam w jednej z aptek, dlaczego przy tak dużym asortymencie wapna dla dzieci nie ma żadnego bez słodzików. Odpowiedź farmaceutki była zaskakująco beztroska: “ Z powodu dzieci chorych na cukrzycę, proszę pani!”. Zapytałam więc dlaczego większość dzieci zdrowych (nie chorujących na cukrzycę) musi dostosowywać się do mniejszości dzieci chorych? Dlaczego nie produkuje się dla dzieci zdrowych wapna słodzonego np. glukozą? Pani nie potrafiła na to odpowiedzieć.

b) Produktów “mokrych” pakowanych w folie - np. dwa zewnętrzne plasterki wędliny zapakowanej w folię warto oddać pieskowi. Plastiki dopuszczone do pakowania produktów spożywczych są wprawdzie mało aktywne, ale powszechnie stosowane mogą zakłócać gospodarkę hormonalną i wywoływać skutki jak wyżej. Nie wolno też opakowań plastikowych stosować do produktów gorących.

c) Herbicydów - które w innych krajach nie są dopuszczone do stosowania w ochronie upraw np.: w Danii nie wolno stosować już ok. 100 rodzajów herbicydów, które w Polsce nadal są dopuszczone do użycia. Na ten fakt nie mamy szczególnego wpływu, gdyż najczęściej spożywamy żywność wyprodukowaną przez kogoś innego. Zawsze jednak możemy szukać na targu zdrowszej żywności wyprodukowanej przez indywidualnego, uczciwego rolnika, a nie przez gospodarstwa wielkotowarowe. Szczególnie zakłócające gospodarkę hormonalną organizmu są substancje dodawane do herbicydów w celu zwiększenia ich przyczepności do rośliny. Herbicydy ulegają biodegradacji szybciej niż owe dodatki.

d) Płynów zmiękczających tkaniny typu “Lenor”, Płyn “K” itp. - mogą one, zwłaszcza przy spoceniu się, przenikać przez skórę i zakłócać gospodarkę hormonalną.

3. Prawidłowe odżywianie

Co i jak jeść by poprawić swoją cykliczność, płodność, oraz ułatwić stosowanie NPR:

a) Oleje tłoczone na zimno (nierafinowane) - zawierają naturalne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i mają niezmieniony pod wpływem temperatury skład strukturalny, dzięki czemu dobrze się wbudowują w komórki i nie zmniejszają odporności organizmu.³

b) Jedzenie produktów na surowo - czyli, mięso i ziemniaki gotujemy, chleb spożywamy upieczony, a wiele innych produktów można spożywać na surowo np.: niektóre ryby np. śledzie, warzywa np. kalafior, ćwikłę z buraczków surowych, owoce, oleje, itp.

c) Nie smażenie - biomedyka od dawna głosi, że człowiek nie powinien jeść produktów smażonych, ze względu na zbyt wysoką temperaturę, której poddane są produkty w procesie smażenia, co doprowadza do rozkładu aminokwasów. Smażenie pośrednio wpływa na obniżenie odporności organizmu i przyspiesza procesy miażdżycowe. Najbardziej szkodliwe jest smażenie na olejach (tłuszczach roślinnych). Jeżeli już ktoś musi smażyć to tylko na smalcu.

d) Spożywanie prawidłowych ilości błonnika - oczyszcza on organizm ze wszystkich szkodliwych substancji, zwłaszcza błonnik rozpuszczalny występujący głównie w skórce jabłek i łusce owsa.⁴ Idealne proporcje nierozpuszczalnego błonnika do skrobi są w ziarnie pszenicy, żyta, a rozpuszczalnego w ziarnie owsa. Osoby z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy mogą niestety odczuwać dolegliwości bólowe po spożyciu błonnika zwłaszcza nierozpuszczalnego, dlatego nie powinny go spożywać lub robić to w bardzo niewielkich ilościach, nigdy na czczo, aż do wyleczenia choroby wrzodowej.

W Japonii doceniono zdrowotne walory błonnika i spożywano go w nadmiarze, co niestety prowadziło do pojawiania się nowotworów jelita grubego.

Pomimo powszechnego spożywania nie w pełni zdrowej lub niezdrowej żywności sytuacja konsumenta nie jest jednak bardzo zła dopóki będzie on spożywał prawidłowe ilości błonnika, który odprowadza z organizmu szkodliwe substancje, nadmiary wody i tłuszczu.

W łusce ziarna oprócz błonnika jest jeszcze dużo wapnia i magnezu (obecność obydwu pierwiastków warunkuje ich dobre wchłanianie). Szczególnie magnez wspomaga procesy samoregulacyjne organizmu i jest niezbędny do dobrego funkcjonowania kobiety pod względem cykliczności. W łusce ziarna jest też dużo witamin z grupy “B”, a te wpływają uspokajająco na system nerwowy dzięki czemu jest też mniej zakłóceń w cykliczności i łatwiej kobiecie stosować metody NPR. Witaminy te mają ogromne znaczenie i wchłaniają się tylko w postaci naturalnej. Sztucznie podawane praktycznie nie mają żadnego wpływu na organizm z wyjątkiem kwasu foliowego.

W związku z powyższym człowiek powinien jeść pieczywo i inne produkty mączne w wersji pełnorazowej. W sprzedaży jednak dostępne jest przede wszystkim pieczywo białe i bardzo słabo razowe (za słabo razowe). I jest to największy błąd jaki człowiek popełnił w całym przemyśle spożywczym. Radzimy więc by wrócić w swoim codziennym żywieniu do polskiej kutii - gotowanej pszenicy lub pszenicy z żytem z dodatkiem surowych bakalii np.: rodzynek, pestek słonecznika, dyni, migdałów, maku, ziaren lnu itp. Do tego dodajemy miód lub jogurt lub owoce np. dla gości często robimy to z krojonymi pomarańczami i bananami. Jedzenie to jest, według nas i wielu osób, którym to poleciliśmy, smaczne i bardzo zdrowe. Powoli się je spożywa (prawidłowy objaw), ale za to bardzo szybko się taki posiłek przygotowuje ponieważ pszenicę po uprzednim namoczeniu gotujemy raz na kilka dni. Można ją przechowywać w lodówce. Kutię jedzmy więc codziennie, a rybę smażoną (na smalcu!) na Wigilię Bożego Narodzenia.

e) Jedzenie soi tylko przefermentowanej - u osób spożywających soję i produkty sojowe nie poddane fermentacji jest utrudnione wchłanianie witamin naturalnych wszystkich grup, co szybko skutkuje osłabieniem odporności, złym funkcjonowaniem organizmu, a więc i trudnościami w stosowaniu NPR. Natomiast soja przefermentowana ma bardzo korzystny wpływ na nasz organizm i reguluje wiele procesów zachodzących w ciele człowieka, także związanych z płodnością i cyklicznością kobiety.

Spełnienie powyższych zaleceń jest niezbędne do poprawnego funkcjonowania organizmu w obrębie cykliczności, możliwości stosowania NPR i bezproblemowego planowania poczęć. Dla dobrego funkcjonowania całego organizmu i uniknięcia wielu chorób cywilizacyjnych warto skorzystać jeszcze z poniższych zaleceń, które podajemy już tylko w formie konspektu do wykładu. Pogłębienie i rozszerzenie poniższych treści wzbogacone o niezbędny czynnik motywacyjny do zdrowego odżywiania zawarte jest w książce dr Ewy Dąbrowskiej “Przywracać zdrowie żywieniem”⁵, którą polecamy czytać co pół roku w celu wzbudzania motywacji do stosowania zdrowego żywienia, gdyż człowiek jest słaby w postępowaniu ku dobremu.

Podstawowe zagadnienia poruszane w czasie naszych prelekcji to:

1. Złe odżywianie jako przyczyna chorób cywilizacyjnych.

2. Głód jakościowy i głód ilościowy - ich przyczyny i występowanie.

3. Złe odżywianie - najczęściej popełniane błędy:

a) oczyszczanie produktów i pozbawianie ich wielu wartościowych składników:

• błonnika,

• witamin,

• mikroelementów,

 b) przetwarzanie żywienia ze względów smakowych i nawykowych

• smażenie,

• konserwowanie,

• gotowanie,

• mrożenie,

c) jedzenie zbyt dużej ilości węglowodanów i skrobi, a za małej ilości naturalnych witamin i mikroelementów i błonnika.

d) jedzenie zbyt dużej ilości białek zwierzęcych, a za małej ilości białek roślinnych,

e) jedzenie dużej ilości tłuszczy zwierzęcych,

f) jedzenie produktów wędzonych i spleśniałych, (zawierają wolne rodniki, które uszkadzają wszystkie struktury komórkowe i zwiększaj ryzyko wystąpienia nowotworów).

g) spożywanie przez osoby dorosłe surowego lub(i) gotowanego mleka, a za rzadkie spożywanie przetworów mleka, zwłaszcza kefiru, naturalnych jogurtów, mleka zsiadłego.

h) spożywanie tłuszczy roślinnych rafinowanych (oleje) i utwardzanych (margaryny), zamiast tłoczonych na zimno,

i) łączenie w posiłkach białek zwierzęcych z węglowodanami,

j) spożywanie nie przefermentowanej soi, dodawanej także do wielu gotowych produktów,

k) nadmierne spożywanie kofeiny,

l) spożywanie w potrawach różnych chemicznych substancji, które wraz z rozwojem nauki i cywilizacji są wprowadzane w produkcji spożywczej, mając ją przyspieszyć i ułatwić, są one jednak szkodliwe dla człowieka i zatruwają jego organizm. Są to m.in.:

• słodziki (wysoce rakotwórcze),

• kwasek cytrynowy (wysoce rakotwórczy),

• glutaminian sodu (wysoce rakotwórczy),

• substancje barwiące i zapachowe,

• konserwanty,

• spulchniacze,

• agar,

m) spożywanie produktów pakowanych w folie i plastiki.

4. Warunki dobrego odżywiania:

a) spożywanie w pożywieniu błonnika - spożywanie pełnego ziarna zbóż, roślin strączkowych, kasz

Znaczenie błonnika dla poprawnego funkcjonowania organizmu:

• działa jak szczotka na jelita, oczyszcza je,

• wchłania wodę, szkodliwe toksyny, metale ciężkie i cholesterol napływający z żółcią,

• zwalnia przyswajanie cukru z jelit, chroniąc przed wzrostem glukozy we krwi

• błonnik rozpuszczalny zwiększa wydalanie kwasów żółciowych, czyni żółć antykamiczą, pozbawia organizm cholesterolu.

b) spożywanie owoców i warzyw na surowo, najlepiej ze skórką,

c) spożywanie niezbyt dużej ilości soli, najlepiej tylko jodowanej i z mikroelementami,

d) spożywanie na zimno olei roślinnych nierafinowanych,

e) rzadkie używanie tłuszczów zwierzęcych,

f) oddzielanie w posiłkach białek zwierzęcych od węglowodanów (skrobi),

g) spożywanie ryb i owoców morza, szczególnie nadających się do jedzenia na surowo,

h) spożywanie przetworów mleka zamiast mleka surowego i gotowanego: mleko zsiadłe, kefiry, jogurty, twarogi,

i) spożywanie małej ilości słodyczy i innych produktów wysokokalorycznych i zawartością dużej ilości skrobi,

j) nie spożywanie produktów smażonych,

k) picie większej ilości zdrowej wody, najlepiej surowej, a ograniczenie spożycia kawy i napojów gazowanych.

5. Zmiana nawyków żywieniowych

a) obierania warzyw i owoców na spożywanie ich ze skórką,

b) smażenia na gotowanie lub pieczenie,

c) jedzenia przetworzonych pokarmów na spożywanie naturalnych - nieprzetworzonych,

d) jedzenia smacznego na jedzenie zdrowego.

4. Najważniejsze wskazówki dla chcących poprawić swoją płodność.

Informacje poniższe, pomimo że są bardzo szczegółowe bardzo chętnie i uważnie były słuchane, a nawet zapisywane przez narzeczonych. Jeżeli małżeństwo prowadzące nie znajdzie czasu na ich przekazanie w ramach kursu, można je wykorzystać na spotkaniach indywidualnych, zwłaszcza gdy u narzeczonej występują problemy i zakłócenia utrudniające interpretację jej cykli i wskazujące na zaburzenia płodności.

Poniżej przedstawiamy pierwiastki i witaminy mające niebagatelne znaczenie dla ludzkiej płodności oraz kilka zaleceń dla zwiększenia szans na poczęcie dziecka.

Magnez – jest często nazywany pierwiastkiem życia, gdyż od jego obecności i odpowiedniej ilości w naszym organizmie zależy wydzielanie bardzo wielu enzymów i hormonów. Należą do nich, m.in. hormony płodności takie jak: odpowiedzialne za owulację hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteizujący (LH) oraz odpowiedzialny za zagnieżdżenie się jajeczka w endometrium i za pierwszy okres ciąży hormon ciałka żółtego – progesteron. Niedobory magnezu w organizmie mogą sprawiać, że kobieta zacznie zauważać krótkie fazy lutealne i słabo wzrastające temperatury w fazie ciałka żółtego oraz dość wysoką temperaturę w fazie estrogenów z tendencją do wzrastania przed owulacją, zamiast opadania. Odpowiednie ilości magnezu w diecie kobiety powodują odpowiednie wydzielanie hormonów, co może niwelować powyższe objawy i sprzyjać poczęciu. Trzeba zaznaczyć, że bardzo szybki, nerwowy i frustrujący styl życia sprawia, że zużycie magnezu w organizmie ludzkim znacznie wzrasta. Tym czasem zawartość tego pierwiastka w produktach spożywczych, zwłaszcza tych gotowych maleje, czasami jest znikoma, a nawet zerowa.

Najwięcej tego pierwiastka znajduje się w: ziarnach dyni, kakao, migdałach, kaszy gryczanej, płatkach owsianych, chlebie pełnoziarnistym, orzechach, śliwkach – zwłaszcza morelach i brzoskwiniach, warzywach zielonych - zwłaszcza koprze, natce pietruszki, szpinaku. Można też kupić w aptece gotowe preparaty magnezowe (najlepiej z dodatkiem wapnia) i w sposób przyspieszony, bardziej intensywny uzupełnić niedobory magnezu. Należy jednak pamiętać, że osoby z chorymi nerkami mogą to czynić tylko pod kontrolą lekarza. Preparatów magnezowych z aspartamem (słodzikiem) nie należy stosować.

Witaminy – niedobory każdej witaminy mogą powodować jakieś zakłócenia w pracy naszego organizmu, ale dla kobiecej płodności szczególne znaczenie mają witaminy z grupy B, witamina A, E i kwas foliowy. Natomiast dla męskiej płodności duże znaczenie mogą mieć witaminy z grupy B, witamina A i C.

Witaminy z grupy B mają bardzo duży wpływ na pracę całego układu nerwowego, prawidłowe przewodnictwo nerwowe, pracę mózgu i w ogóle dobry nastrój. Wpływają one uspokajająco na nasz system nerwowy i cały organizm. Pośrednio przyczyniają się więc do regularności cykli i zapobiegają zakłóceniom cykli wywołanym stresem, nerwowością, frustracją czy depresją.

Odpowiednie dostarczanie witaminy B₆ może spowodować u kobiety obniżenie się nadmiernego wydzielania prolaktyny i przywrócić regularne cykle, gdy nieregularność wynika z nadprodukcji prolaktyny. Prolaktyna to jeden z trzech hormonów stresowych. Wydziela się w zwiększonych ilościach w sytuacji przeżywania częstych stresów i niepokojów. Jej nadmiar w okresie, gdy kobieta nie karmi piersią jest objawem niepokojącym. Nadmiar prolaktyny w organizmie kobiety, prowadzący do choroby zwanej prolaktynemią może powodować:

- opóźnianie się i hamowanie owulacji, co będzie się uwidaczniało w wydłużających się i bezowulacyjnych cyklach,

- skracanie się fazy lutealnej,

- zanikanie miesiączek.

U mężczyzn niedobory witamin z grupy B mogą zaburzać produkcję plemników i wydzielanie testosteronu.

Bogatymi źródłami witamin z grupy B są: chude mięso, drób, drożdże, całe ziarna zbóż, chleb gruboziarnisty, otręby pszenne, zarodki pszenicy, ryby, gotowany suchy groch, jaja, przetwory mleczne, ziarna słonecznika, soczewica, orzechy, zielone warzywa, banany, kalafiory.

Kwas foliowy to witamina z grupy B kompleks, zwana także witaminą M.. Według nowych badań amerykańskich witamina ta zapobiega defektom wrodzonym, także neurologicznym, a szczególnie rozszczepom kręgosłupa u poczętych dzieci. Dlatego sanepidy i szpitale prowadzą profilaktykę kwasu foliowego, zalecając go kobietom planującym poczęcie dziecka na trzy miesiące przed poczęciem i do trzeciego miesiąca po poczęciu. Kwas foliowy może także mieć znaczenie dla pojawiania się prawidłowego objawu śluzowego i zapobiega zapadaniu na raka szyjki macicy.

Naturalne źródła tej witaminy to: zielone liście warzyw, wątroba, sok pomarańczowy, awokado, liście sałaty, brokuły, marchew, drożdże, wątroba, żółtka jaj, morele, dynia, fasola.

Odpowiedni poziom witaminy A ma szczególne znaczenie dla występowania prawidłowej łaty śluzowej. Niedobory tej witaminy mogą powodować skracanie się łaty śluzowej lub pojawianie się tylko mniej płodnego śluzu. Ponadto witamina A może zapobiegać zbyt obfitym miesiączkom i przyczyniać się do dobrego funkcjonowania tarczycy, które nie jest bez znaczenia dla kobiecej płodności. Trzeba pamiętać jednak, że nadmiar tej witaminy, podobnie jak nadmiar karotenu, może powodować zbyt skąpe menstruacje, a nawet ich brak.

Mężczyźni, bardziej niż kobiety, są wrażliwi na niedobory witaminy A. Niedobory te mogą zaś powodować zanikanie najądrza, pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego. Przy dużym niedoborze występuje pogorszenie stanu kanalików nasiennych, zmniejszanie ilości i ruchliwości plemników, natomiast zwiększa się ilość nieprawidłowych form plemników.⁶

Dobrym sposobem właściwego dostarczania witaminy A do naszego organizmu wydaje się spożywanie jednej surowej marchewki dziennie. Duże ilości witaminy A znajdują się także w: tranie; wątrobie wołowej; zielonych i żółtych warzywach np. jarmużu, natce pietruszki, szczawiu, szpinaku, dyni; zielonych i żółtych owocach; jajkach.

Witamina E to witamina młodości. Okazuje się, że ma ona wpływ na prawidłowe funkcjonowanie jajników, a więc także na działanie pęcherzyków Graafa i jajeczek. Wspomaga ona także pracę tarczycy, łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego, menopauzy i zapobiega poronieniom. Jej naturalne źródła to: ziarna i kiełki pszenicy, oleje tłoczone na zimno, ziarna słonecznika, orzechy włoskie i ziemne, ryby, produkty zbożowe pełnoziarniste, otręby, warzywa liściaste.

Witamina C zapobiega u mężczyzn aglutywacji – zlepianiu się plemników i powoduje ich zwiększone wytwarzanie. Jej największe ilości znajdują się w czarnej porzeczce, surowej słodkiej czerwonej papryce, brokułach, jarmużu i zielonym koperku.

Cynk i selen - to pierwiastki szczególnie ważne w męskiej płodności. Cynk jest niezbędny do wytwarzania testosteronu i odpowiedniej ilości plemników. Największa zawartość cynku w organizmie mężczyzny znajduje się właśnie w komórkach nasienia i gruczole krokowym - prostacie, od którego w znacznym stopniu zależą zdolności rozrodcze mężczyzny. Cynk zapobiega chorobom prostaty i dlatego tak ważne dla mężczyzny jest dostarczanie odpowiedniej ilości tego pierwiastka.⁷

Ponadto cynk wpływa na wydzielanie endorfin – hormonów szczęścia (których część mężczyzna w czasie naturalnego współżycia dostarcza w nasieniu kobiecie) i łagodzi zaburzenia miesiączkowania.

Dużo cynku znajduje się w: wątrobie; mięsie; owocach morza, zwłaszcza ostrygach, ślimakach, rybach; zbożach; mące z pełnego przemiału; pestkach dyni i słonecznika.

Prawie połowa zgromadzonego w organizmie mężczyzny selenu znajduje się w jądrach i przewodach nasiennych. Plemniki także zawierają znaczne ilości tego minerału, dlatego przy każdym wytrysku nasienia pewna ilość selenu zostaje utracona. To oznacza, że dla prawidłowego funkcjonowania narządów rozrodczych konieczne jest uzupełnianie selenu.⁸ Selen łagodzi również objawy menopauzy.

Duże ilości selenu zawierają: owoce morza, ryby morskie, raki, mięso, kiełki pszenicy, cebula, pomidory brokuły, kukurydza, drożdże, czosnek, no i oczywiście nasienie mężczyzny, które przy naturalnym współżyciu organizm kobiety wchłania i wykorzystuje jego właściwości.

Jod – jest w dużej mierze odpowiedzialny za funkcjonowanie tarczycy. Jego niedobory powodują słabe funkcjonowanie tarczycy czyli niedoczynność tarczycy, natomiast nadmiar jodu w organizmie może powodować nadczynność tarczycy. W jednym i drugim przypadku nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy może powodować zaburzenia cyklu kobiecego i niepłodność.

Niedoczynność tarczycy może powodować: bardzo niską podstawową temperaturę ciała – w fazie estrogenów 36.2^OC i mniej, bardzo wydłużone cykle, cykle bezowulacyjne, wydłużony okres występowania bardziej płodnego śluzu, obfite miesiączki lub niewyjaśnioną niepłodność.⁹

Nadczynność tarczycy może powodować: podwyższenie podstawowej temperatury ciała, skąpe miesiączki, wydłużone cykle lub niepłodność.¹⁰

W jednym i drugim przypadku powinno się wykonać odpowiednie badania medyczne, w tym testy na ustalenie poziomu jodu w organizmie. Jeżeli testy wykażą za niskie lub za wysokie poziomy jodu trzeba przyjrzeć się swojemu odżywianiu. Bogatymi źródłami jodu są przede wszystkim ryby morskie i mocno jodowana sól.

Ograniczenie spożycia kofeiny – Jeżeli spożycie kofeiny przekracza ilości równoważne 1 lub 2 filiżankom kawy tygodniowo, to może ono być przyczyną nieregularności cykli, a nawet niepłodności.

Wpływ spożycia kofeiny na osłabienie płodności był uważany za żart do późnych lat 80-tych, kiedy to zaczęto badać związek między spożyciem kofeiny, a zajściem w ciążę. W 1988 roku przeprowadzono badanie, w którym okazało się, że kobiety, które spożywały więcej niż 1 filiżankę kawy dziennie miały większe problemy z poczęciem niż te, które spożywały mniej tej używki. Kobiety, które spożywały więcej kofeiny doświadczały długich okresów niepłodności i miały problemy z zajściem w ciążę.¹¹

Odstawienie nikotyny – Palenie tytoniu przez mężczyzn przyczynić się może do impotencji, którą dotkniętych jest około 115 tysięcy Polaków. Poważnym skutkiem palenia jest również niepłodność mężczyzn. Dochodzi do niej ze względu na zmniejszenie objętości ejakulatu, zmniejszenie liczby i ruchliwości plemników oraz ich nieprawidłowy kształt. Morfologiczne zmiany nasienia i jego strukturalne nieprawidłowości są przyczyną poronień i wad wrodzonych u dzieci.

Palenie tytoniu przez kobiety może doprowadzić do niepłodności i rozmaitych zaburzeń w okresie ciąży i porodu. Na skutek palenia przed poczęciem dziecka może dojść do:

• zahamowania owulacji w wyniku zaburzeń hormonalnych,

• stanów zapalnych nabłonka jajowodów i zaburzonej pod wpływem nikotyny perystaltyki jajowodu, co może przyczynić się do ciąży pozamacicznej,

• zwiększonej zawartości nikotyny i jej metabolizmu – kotyniny w śluzie szyjkowym kobiet palących, co wpływa niekorzystnie na ruchliwość plemników i ich zdolność do zapłodnienia komórki jajowej,

• licznych poronień samoistnych wywołanych, między innymi, przez nieprawidłowy rozwój, a następnie obumarcie zygoty powstałej z połączenia komórki jajowej z więcej niż jednym plemnikiem,

• niekorzystnych przemian endometrium przyczyniających się do zaburzeń procesu implantacji zygoty.

U kobiet palących zauważono także przyspieszenie menopauzy, a u ich córek stwierdzono zaburzenia płodności poprzez uszkodzenie gonad i zakłócenie procesu tworzenia oocytów.¹²

Palenie tytoniu przez kobiety będące w ciąży naraża ich dzieci na to, że urodzą się słabsze, mniejsze, niedotlenione, z niską wagą urodzeniową, z wadami rozwojowymi, takimi jak: anomalie układu trawiennego, zastawek serca, skóry, układu nerwowego, nieprawidłowości chromosomowe, rozszczep wargi lub podniebienia. Dzieci te mogą mieć też zwiększone tendencje do alergii i chorób układu oddechowego.¹³

Bogusław: Spotkałem kobietę – psycholog, która przed poczęciem swojego pierwszego dziecka paliła do 40 papierosów dziennie. W czasie ciąży twierdziła, że nie paliła, ale dziecko i tak urodziło się bez kosmków jelitowych. Musiała go karmić do piątego roku życia tylko i wyłącznie ryżem z błonnikiem, co było horrorem dla niej i dla dziecka, które chciało jeść wszystko to, co rodzice i inne bliskie osoby. Kobieta ta nie wyciągnęła jednak żadnych wniosków ze swoich komformistycznych zachowań (chodzi nam o palenie tytoniu i brak troski o zdrowie i prawidłowy rozwój dzieci), bo po urodzeniu swojego trzeciego dziecka powróciła do pracy zawodowej już w 9-tym dniu po porodzie.

Na Oddziale Andrologii w jednym z lubelskich szpitali wiele kobiet i mężczyzn leczy się z powodu niepłodności. Niektóre małżeństwa decydują się niestety na zapłodnienie in-vitro, przeżywając niejednokrotnie ogromne dylematy moralne. Z niektórymi z nich rozmawialiśmy. Brak naturalnego zajścia w ciążę jest często uwarunkowany bardzo wysoką patologią plemników męża, sięgającą czasami 70 – 90%. Już przy 50% patologicznych form plemników są problemy z poczęciem. W przypadkach tych przyczyną tak wysokiej patologii nasienia nieraz okazywał się nałóg palenia, z którego mężczyzna nie chciał lub miał trudności się wyzwolić.

Odstawienie pigułek antykoncepcyjnych – Działanie antykoncepcji hormonalnej polega przede wszystkim na hamowaniu owulacji, co utrudnia zapłodnienie jajeczka i uzyskanie poczęcia. Jednak po odstawieniu pigułek antykoncepcyjnych zaburzenia cykli mogą nadal utrzymywać się, a będą one polegały na obfitych menstruacjach, ciągłym mniej płodnym śluzie utrzymującym się nawet przez cały cykl, a także opóźnionych lub mnogich owulacjach. Mimo to, jeżeli kobieta pragnie uzyskać poczęcie dziecka, powinna bezzwłocznie odstawić antykoncepcyjne środki hormonalne, gdyż, jak każdy środek syntetyczny przyjmowany przez dłuższy okres czasu, redukują one zasoby witamin w organizmie. Szczególnie narażone pod tym względem są kwas foliowy, witaminy B₂, B₆, B₁₂, A i C, a więc witaminy mające bardzo duże znaczenie dla kobiecej płodności i prawidłowego rozwoju dziecka w łonie matki.

Stosowanie pigułek często jest też ściśle związane z pojawianiem się infekcji drożdżakowej, dlatego kobiety, które przyjmowały pigułkę mogą doświadczać dokuczliwych problemów układu rozrodczego lub ich ogólny stan zdrowia może być niezadowalający.¹⁴ Po odstawieniu środków hormonalnych odpowiednie odżywianie, bogate, zwłaszcza we wcześniej wymieniane witaminy i mikroelementy, jest szczególnie istotne i nie można go zaniedbać, jeśli w przyszłości planuje się poczęcie zdrowego dziecka.

Utrzymanie odpowiedniej wagi ciała – Nadwaga lub zbyt mała ilość tkanki tłuszczowej mogą powodować następujące nieprawidłowości: wydłużone cykle, cykle bezowulacyjne, brak miesiączki, słaby objaw śluzu szyjkowego, zaburzenia lub brak płodności.¹⁵

Odpowiedni stosunek wagi do wysokości ciała oraz tkanki tłuszczowej do masy mięśni wpływa na płodność kobiecą z kilu powodów.

1. Tkanka tłuszczowa jest magazynem hormonów płciowych i zamienia androgen na estrogen, w ten sposób dostarczając 1/3 całej ilości estrogenu w organizmie zdrowej kobiety przed okresem menopauzy.

2. Zbyt szczupłe kobiety mają w swoim organizmie większe niż średnie, ilości białka, które wiąże estrogen.

3. U kobiet bardzo szczupłych lub z niedowagą podwzgórze nie pobudza prawidłowego wydzielania hormonów płciowych FSH i LH.¹⁶

Zaciemnianie sypialni w nocy – Zbytnia wrażliwość na światło w nocy może powodować: objawy skąpego lub plamiącego śluzu, wydłużony okres bardziej płodnego objawu śluzowego, krótką fazę lutealną, niepłodność mimo regularnych cykli.¹⁷ Kobiety z powyższymi objawami powinny zadbać o odpowiednie zaciemnienie sypialni w ciągu nocy, tak by nie dochodziło światło z innych pomieszczeń mieszkania, światło uliczne czy nawet światło księżyca. Kobiety, które pracują na zmianę nocną powinny zadbać o odpowiednio długi sen w ciągu dnia w całkowicie zaciemnionych pomieszczeniach. Sporadyczna aktywność w nocy nie powinna wpływać zakłócająco na cykle, o ile kobieta nadrobi zaległy sen, najlepiej w zaciemnionym pomieszczeniu.

Zbytnia wrażliwość na światło w nocy może być spowodowana przesyłaniem bodźców świetlnych z oka do szyszynki, która produkuje duże ilości serotoniny w mózgu, ale tylko przy świetle. Serotonina pobudza zaś wydzielanie prolaktyny, a ta w nadmiarze może powodować zaburzenia płodności.